Theory of change
Tine: Wij vinden de vraag naar de impact van hulpverlening terecht en interessant. Terecht, omdat jongeren met hun context gewoon recht hebben op de meest ondersteunende hulp. Interessant, omdat antwoorden op de vraag naar effect van jeugdhulp, de mogelijkheid bieden nog straffer van betekenis te kunnen zijn in het verhaal van jongeren met hun context.
De waaromvraag als vertrekpunt in een Theory of change is voor mij de kern van de hele zaak. Waar geloven we in? Waarom doen we wat we doen? Wat is onze Why, How, What? (Sinek, 2009) En hoe krijgen we datgene waar we in geloven bovendien helder en bondig uitgelegd? Een Theory of change is een ondersteunend kader, een kapstok als het ware die de organisatie uitdaagt om de gedroomde verandering in heldere taal gevat te krijgen.
Toen we aan dit traject startten, bleek al snel dat we binnen onze organisatie het best konden vertrekken vanuit 1 team om de opdracht haalbaar te houden. Of om het in de woorden van Nele Smets (CEO van de Tweeperenboom) te zeggen ‘Droom groot en begin klein’.
We kozen er in onze organisatie voor om de impact na te gaan van ons team Verblijf die dagdagelijks instaat voor het begeleiden van kwetsbare jongeren die eerder tijdelijk of net langdurig nood hebben aan een veilig en warm nest.
We gingen meermaals met het team Verblijf in dialoog en zo kreeg onze Theory of Change stilaan vorm. We dachten na over wat we hopen te bereiken met de jongeren en hun netwerk en vertaalden dit naar impact op korte en lange termijn.
We organiseerden een focusgroep met jongeren en ouders die in het verleden een begeleidingstraject hadden doorlopen of momenteel nog in begeleiding waren om te luisteren wat voor hun wezenlijke veranderingen waren in hun leven.
We stelden deze jongeren en ouders de volgende vragen:
- Zijn er momenten in de voorbije 5 jaar die jou zijn bijgebleven (zowel positief als negatief)?
- Op welke momenten in de voorbije 5 jaar had je het gevoel dat je bent vooruit gegaan in het leven?
- Met wat of wie had dit volgens jou te maken?
De antwoorden op deze vragen bevestigden een aantal zaken die we reeds veronderstelden in onze ‘Theory of Change’:
Een effect op lange termijn is een verbetering van de kwaliteit van leven (ik leerde voor mezelf opkomen, ik leerde op eigen benen staan, ik voelde me beter in mijn vel, ik kon beter communiceren met mijn kinderen, onze zoon heeft nu een diploma en een mooie job, …).
Een succesvolle voorwaarde om tot een effect te komen is de houding van de begeleider (oprechte betrokkenheid, betrouwbaar zijn in wat je zegt en doet, geloven in verandering, durven confronteren vanuit ‘graag zien’, …). Dit leidt tot een vertrouwensrelatie tussen de begeleider en de jongere, tussen de begeleider en het gezin.
Quality of life
Tine: Onze visie vertrekt vanuit geloven in de mogelijkheid tot verandering en de connectie die hiervoor nodig is met de andere. Elke persoon heeft een netwerk en we moeten maximaal inzetten op de ontwikkeling van dat netwerk of de verbinding ermee. Als we willen inzetten op onze visie moeten we ook het effect van die inzet aantoonbaar maken. Hoe kunnen we met het hoofd meten wat we met ons hart willen beroeren?
In onze zoektocht naar die aantoonbaarheid gingen we aan de slag met jongeren en ouders via focusgroepen en interviews. We beogen als lange termijn doelstelling onder andere een betere kwaliteit van leven wat ons bij het gedachtengoed van ‘Quality of Life’ bracht. Het is bemoedigend om vast te stellen dat onze kernvisie deel is van de beschreven succeservaringen door jongeren en hun context.
Via de workshops van CERA en de Sociale Innovatiefabriek kregen we toegang tot een informatie-database die toelaat om beoogde effecten te vertalen naar een indicator en per indicator gepaste vragen te stellen, dit was zeker een meerwaarde voor ons!
Vanuit HoGent ontwikkelde men vragenlijsten voor jongeren in de jeugdhulp die hun kwaliteit van leven in kaart brengen. We zijn heel dankbaar dat we in nauwe samenwerking met HoGent en enkele andere organisaties hierover in gesprek kunnen gaan met onze jongeren om meer voeling te krijgen met dit gedachtengoed.
Gedragen proces
Tine: Volgens mij is het van cruciaal belang dat het ganse proces wordt gedragen door zowel de leidinggevende als de beleidsmakers van de organisatie. Om een kwaliteitsvol impacttraject te doorlopen, dien je hier als organisatie bewust voor te kiezen.
Bijgevolg dient er voldoende tijd en ruimte vrijgemaakt te worden op de werkvloer om dit proces te kunnen realiseren. Zo krijgt het impactgericht werken effectief de kans om te groeien binnen de organisatie en kan er in een ontspannen sfeer met begeleiders uitgewisseld en gebricoleerd worden omtrent dit thema.
Eveneens van belang is de leuze ‘Keep it simple and stupid’: start eenvoudig en kernachtig en bouw van daaruit stap voor stap op. Maak de keuze om te starten met een specifieke deelwerking. Dit geeft de mogelijkheid om de afgebakende opdracht waar dit team voor staat in de diepte en breedte te ontginnen om uiteindelijk de impact ervan te gaan meten.
Het thema effect botste ook bij ons in eerste instantie op weerstand. Onbekend is vaak onbemind… Eens begeleiders echter actief aan de slag gaan met de vragenlijst en in echte dialoog en ontmoeting gaan met jongeren en/of hun ouders, komt ook bij hen de goesting naar boven. Begeleiders beluisteren jaren later wat er zinvol of van betekenis was voor een bepaalde jongere of ouder en dit is enorm waarderend en voedend.
Wie nog met vragen zit over dit traject of graag meer wil weten over onze ervaringen, mag zeker contact met me opnemen!
Tine zal ook komen spreken op de online Jo-In studiedag 17 december!
De Sociale Innovatiefabriek promoot, begeleidt en ondersteunt sociaal ondernemerschap en sociale innovatie ten voordele van maatschappelijke uitdagingen. In haar werking vertrekt de Fabriek van drie basiswaarden: aandacht voor gedeelde meerwaarde, een focus op sociale transformatie en impactgedrevenheid.
Tweeperenboom is een coöperatieve organisatie van diverse experten, gespecialiseerd in transitie- en doorbraaktrajecten vanuit diverse invalshoeken. Tweeperenboom begeleidt organisaties en mensen om te groeien en te versnellen en op deze manier wendbaar te zijn in een steeds sneller veranderende wereld.
Sinek, S. (2009). Start with why. How Great Leaders Inspire Everyone To Take Action. Londen: Penguin Books Ltd.
Tine Minjauw I Oranjehuis
