Van eigen gameverslaving naar GameChangers
Op mijn 12e kreeg ik mijn eerste spelconsole en begon ik games zoals FIFA 95 te spelen. Ik had niet door dat gamen een groot deel van mijn leven zou gaan uitmaken, en dat ik zelfs in een gameverslaving zou geraken.
De verslaving was te wijten aan de combinatie van mijn persoonlijkheid, de games zelf en mijn omgeving. Ik was introvert, sterk in logisch denken maar vond sociaal contact lastiger en uit mijn comfortzone, wat mij vatbaarder maakte voor verslaving. Games waren ontworpen om boeiend te zijn en maakten sociaal contact makkelijker, waardoor ik en vele anderen er moeilijk mee konden stoppen.
Ik groeide op in een omgeving en tijd waarin er nog weinig bekend was over gameverslaving, er geen professionele hulpverlening was en er weinig grenzen waren rond schermgebruik. Dit, samen met mijn persoonlijkheid, maakte dat ik me steeds meer in games terugtrok. Tijdens mijn studententijd en daarna werd het erger; mijn sociale leven - alle andere hobby's sneuvelden één voor één - en gezondheid leden eronder. Mijn ouders hadden geen idee hoe ze me konden helpen en ikzelf zag initieel ook niet het probleem in. Pas toen ik wat ouder was en we eens een volledige dag zonder stroom zaten door een panne, besefte ik hoe afhankelijk ik eigenlijk was van die games en digitale toestellen.
Uiteindelijk bood een baan in de verkoop, die me uit mijn comfortzone haalde, een nieuwe structuur en verminderde mijn behoefte aan gamen. Ik werkte aan mijn sociale vaardigheden en bouwde een leven op buiten games. Rond mijn 30e begon ik anderen te helpen met hun gameverslaving en lezingen erover te geven, eerst alleen en later samen met Bavo Vroman (ervaringsdeskundige en psycholoog) via onze organisatie GameChangers.
Pas toen ik wat ouder was en we eens een volledige dag zonder stroom zaten door een panne, besefte ik hoe afhankelijk ik eigenlijk was van die games en digitale toestellen.
Het '3M'-principe: mens, middel en milieu
Bij een gameverslaving spelen meerdere factoren een rol, die we kunnen onderbrengen in het '3M'-principe: mens, middel en milieu. Of hoe zoals ik het in mijn boek 'Game Over' [2] categoriseer: de persoon, de games en de omgeving. M.a.w. sommige personen zijn gevoeliger om een gameverslaving te ontwikkelen, sommige games zijn verslavender en sommige omgevingen zijn meer stimulerend voor een gameverslaving.
De persoonlijkheid
Bij mezelf en de gamers die ik nu begeleid zie ik telkens eenzelfde profiel naar boven komen.
● Eerder introvert, met een nood om zich af te zonderen en tijd alleen door te brengen.
● Sterk in analytisch denken en intelligent, maar met meer moeite in de sociale omgang, en het begrijpen en uiten van gevoelens en sociale signalen.
● Soms zwart/wit-denken, een groot rechtvaardigheidsgevoel en moeite met autoriteit.
● Vaak ook moeite met uitstelgedrag, perfectionisme, zelf initiatief nemen, en een gezond dag- en nachtritme behouden.
● Met nood aan een voorspelbare en gestructureerde weekinvulling met voldoende intellectuele prikkels en uitdaging.
Bovendien zie ik bij aanmeldingen bij GameChangers vaak personen met autisme, hoogbegaafdheid, en/of ADHD en het merendeel zijn jongens (95 %).
De games
Games zijn veel veranderd sinds Tetris en Pacman. Nu zijn games zoals Minecraft, Fortnite en League of Legends erg geavanceerd en gemaakt door grote teams. Deze games hebben speciale elementen die spelers blijven aantrekken om te spelen en soms zelfs geld uit te geven. Het is al moeilijk voor volwassenen om niet constant te spelen, dus voor kinderen en jongeren is het nog lastiger, vooral als ze de vermelde persoonlijkheidstrekken hebben.
De omgeving
De term omgeving kan breed geïnterpreteerd worden. Waar en hoe groeit deze persoon op? Welke communicatie- en opvoedingsstijl hanteren de ouders? Hoe reageren ze op de online interesses of het gamegedrag van hun kind? Zijn er duidelijke afspraken, regels en grenzen of niet? Hoe is het contact met school, andere hobby’s, vrienden en familie? Welk voorbeeld krijgen ze van thuis uit mee over schermgebruik? Dit en meer heeft impact op de omgeving.
Wat is zo’n omgeving die gameverslaving in de hand werkt?
Ik onderscheid zes belangrijke aspecten:
● De jongere ervaart weinig interesse of begrip en veel veroordeling t.o.v. hun gamegedrag, hierdoor voelen ze zich nog schuldiger en onbegrepen. De afstand tussen ouder en kind groeit en de gamer isoleert zich steeds meer.
● Er zijn nauwelijks tot geen beperkingen of duidelijke structuren op game- en schermtijd. Waardoor het uit de hand loopt, en game- en schermgebruik steeds meer als vluchtmiddel wordt gebruikt en er afhankelijkheid ontstaat.
● Ze worden onvoldoende ondersteund om uitdagingen te overwinnen. Waardoor succeservaringen en groei op verschillende levensdomeinen uitblijven en de vluchtreflex in het gamen/schermgebruik verder stijgt.
● Van thuis uit krijgen ze geen inspirerend voorbeeld mee. Dit kan gaan om ouders die zélf veel achter het scherm zitten of ze groeien op in een chaotisch gezinsleven terwijl ze net nood hebben aan structuur.
● Ze omringen zich steeds meer met online contacten die ook vooral gamen en weinig daarbuiten willen doen.
● Vaak zijn er ook onderliggende problemen die vluchtgedrag in de hand werken, zoals gepest worden op school, moeite met een scheiding van de ouders, niet goed in hun vel zitten, enz.
Hoe omgaan met gameverslaving?
Hoe kan de persoon het anders aanpakken?
Zoals ik eerder aanhaalde, kan men niet verwachten van deze gevoelige jongeren dat ze zélf en zonder hulp weerstand kunnen bieden aan wat een professioneel team jarenlang minutieus in elkaar heeft gestoken. En al zeker niet als ze eraan blootgesteld worden in een omgeving zonder begrenzing die problematisch gamen in de hand werkt.
Voor andere bekende verslavingen, zoals roken, alcohol en gokken zijn er net om die reden al jarenlang wetten, systemen en beperkingen om blootstelling te beperken en om jongeren in deze cruciale levensfase te beschermen. Maar voor games en technologie is dit er nog niet of heel beperkt.
Wat kunnen de ouders of eventuele hulpverleners doen?
Dat brengt ons bij het laatste onderdeel van de '3M': het milieu oftewel de omgeving. Door aan zoveel mogelijk van de voorgaande omgevingsfactoren stapsgewijs te werken, kunnen we de omgeving zodanig aanpassen dat de jongere geleidelijk aan terug succeservaringen in het leven opbouwt, de vluchtreflex mindert en ze hun game- en schermgedrag in balans kunnen brengen.
Graag geef ik een aantal adviezen mee vanuit onze ervaring bij GameChangers om de omgevingsfactoren positief te beïnvloeden.
Ga in gesprek met de jongere
Pols naar hoe de jongere er zelf naar toekijkt. Vraag ook na wat ze spelen en waarom en wat ze er zo leuk aan vinden. Ga na of ze zelf opmerken dat het moeilijk is om te stoppen? Leg uit dat dit normaal is, want in deze goed uitgebouwde games zitten veel verslavende mechanismen. Zijn er bepaalde gedachten of gevoelens die ze proberen ontwijken door te gamen?
Voor sommigen is bewustzijn van hun gamegedrag nog lastig - ze zijn nog jong en het inzicht in de potentiële gevolgen van hun gedrag is nog beperkt - dat is oké. Dit soort gesprekken regelmatig voeren helpt het proces van bewustwording te versnellen.
Betrek ook de ouders in de hulpverlening
We horen soms verhalen waarbij een problematisch gamende jongere alleen naar een hulpverlener gaat of gestuurd wordt en waar er weinig tot geen opvolging is tussen de hulpverlener en de ouders. Het gevolg is heel vaak dat deze jongere de situatie verbloemt - bijv. "Ik ben veel weggeweest met vrienden, heb wat boeken gelezen, buiten gespeeld en heb veel voor school gewerkt" - en de hulpverlener denkt dat alles goed loopt.
Zo verandert er uiteindelijk weken of maandenlang niets aan de situatie of gaat het slechts heel traag vooruit. Een simpel gesprek met de ouders zou veel ophelderen: "Hij is een week niet uit zijn kamer gekomen en we horen enkel schietspelletjes". De ouder betrekken én vooruitgang regelmatig aftoetsen verhogen de kans op een succesvolle begeleiding.
Geef ouders ook de nodige tools om de omgeving aan te passen en om hun kind te overtuigen om te werken aan hun balans. We gaan vaak al met één of beide ouders aan de slag en zetten stapsgewijs stappen vooruit om de omgeving aan te passen, met of zonder medewerking van het kind. Medewerking helpt om het proces te versnellen, maar is dus geen vereiste.
Bouw een systeem waardoor de toestellen zelf uitvallen of beperkt worden.
Het beperken van schermgebruik is belangrijk, en vooral hoé bepaalt veel. Wanneer je naast je kind staat en zegt dat die moet stoppen, is dit bijna altijd garantie tot discussie, uitstellen en frustratie. De ouder moet telkens boeman spelen en het kind voelt z’n zelfstandigheid aangetast. Dit is voor geen enkele partij fijn.
Idealiter maak je duidelijke afspraken over schermgebruik en verwittig je hen tijdig vooraf wanneer ze hun spelletje mogen gaan afronden, zodat ze de kans hebben om zelf op tijd te stoppen. Als extra veiligheid kan je ervoor zorgen dat digitale toestellen vanzelf uitvallen. Zo hoef jij niet telkens boeman te spelen.
Er zijn tegenwoordig ook mogelijkheden voor ouderlijk toezicht, al is het soms niet evident, zeker niet als de kinderen er beter mee overweg zijn dan de ouders, wat vaak het geval is. De slaapkamer een toestelvrije zone maken en zeker ’s nachts toestellen uit de kamer weren is al een heel belangrijke stap.
Zet (samen) theorie om in praktijk
Als laatste nog: beperk gesprekken niet enkel tot theorie of stappen die ze zelf thuis moeten uitvoeren. Zeker niet wanneer in actie komen net één van hun grote uitdagingen is, vooral wanneer er andere verleidingen (zoals gamen of filmpjes kijken) in de buurt liggen.
Daarom gaan we bij GameChangers vaak zélf al in actie met de jongere of (jong)volwassene. Bijvoorbeeld moeite met solliciteren? We schrijven en versturen samen een eerste brief of gaan zelfs samen de baan op om een interimkantoor binnen te wandelen. Dit is uiteraard niet altijd even praktisch haalbaar, toch door samen met hen die drempels te overwinnen wordt het voor hen makkelijker dit later ook zonder hulp te doen.
Zelfstandig en volwaardig leven zonder gameverslaving
Dat brengt ons uiteindelijk bij ons doel: hen te helpen een zelfstandig en volwaardig leven te leiden, zonder problematisch gamegedrag of gameverslaving.
Door aan de omgeving te werken kunnen we zorgen dat hun gamen een gezonde hobby kan blijven en niet problematisch wordt. We doen dit onder andere door:
● een veroordelende kijk op het gamen te vermijden,
● schermgebruik te beperken,
● hen te helpen succeservaringen offline op te bouwen,
● zelf het goede voorbeeld te geven,
● een andere, offline vriendenkring helpen uitbouwen, en
● onderliggende problemen helpen aan te pakken.
Ik hoop dat mijn verhaal en inzichten kunnen bijdragen aan een betere hulpverlening voor jongeren die worstelen met hun gamegedrag en aan een wereld zonder gameverslaving.
Wil je meer weten?
Nood aan concrete tools om met dit thema aan de slag te gaan in jouw begeleiding? Volg dan de online vorming geven door Matthias Dewilde: Gamechangers – begeleiding naar een On/Offline Balans.
Contactgegevens
Matthias Dewilde
GameChangers
Abeelstraat 27A bus 301, 9000 Gent
+32 499 38 95 30
matthias@gamechangers.be
gamechangers.be
Bio Matthias Dewilde
Matthias Dewilde overwon zijn eigen gameverslaving en richtte samen met Bavo Vroman GameChangers op om ouders van en jongeren of (jong)volwassenen met een gameverslaving te helpen. Hijdeelt zijn ervaringen en tips in scholen en bij organisaties, zo gaf hij ookeen TEDx talken schreef het boek 'GameOver'. Matthias is opgeleid in Informatiemanagement en heeft diversecoachingcursussen gevolgd. Matthias' werk en inzichten zijn erkend met eennominatie voor de M-Awards van Mediawijs.
Bronnen artikels
[1] Stevens, M. W. R., Dorstyn,D., Delfabbro, P. H., & King, D. L. (2021). Global prevalence of gaming disorder: A systematic review and meta-analysis. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 55(6), 553–568. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0004867420962851
Bronnen boeken en video’s
[2] Dewilde, M. (2021) GameOver. Hoe pak je problematisch gamegedrag bij jongeren aan? Kalmthout,Pelckmans Uitgevers nv.
[3] How to save a loved one from game addiction | Matthias Dewilde | TEDxAntwerp: https://www.youtube.com/watch?v=VzL2A5l-eVU
