In Vlaanderen is het de doelstelling om in te zetten op de preventie van middelenmisbruik bij jongeren met specifieke noden uit het buitengewoon secundair onderwijs (BuSO). In het pilootproject wordt er ingezet op het implementeren en adapteren van ‘Take it Personal’, een programma dat in Nederland ontwikkeld werd.
Het 'Take it Personal'-programma werd oorspronkelijk ontwikkeld als een preventiemethodiek bij jongeren met een lichtverstandelijke beperking en gedrags-en emotionele problemen. Het vertrekt vanuit het principe dat sociale vaardigheden versterken bij adolescenten kan bijdragen tot het nemen van gezondsheidsbevorderende beslissingen. Dit vooral bij adolescenten die omwille van hun persoonlijkheidsprofiel een verhoogde kwetsbaarheid vertonen voor het ontwikkelen van een verslavingsproblematiek.
Het belang van preventie
Jongeren met specifieke onderwijs-en ondersteuningsbehoeften lopen, naast een verhoogd risico op middelenmisbruik, risico op het ontwikkelingen van problemen rond vroegtijdige schooluitval-en exclusie. Ook blijken deze jongeren in de volwassenheid minder snel behandeling initiëren, volhouden en uitkomsten bekomen. Dit in vergelijking met de volledige populatie. Verschillende factoren liggen hieraan ten grondslag. Deze resultaten wijzen heel erg op het belang van doelgerichte preventie van alcohol -en druggebruik bij deze adolescenten, met oog op het verbeteren van de welzijns-en gezondsheidsuitkomsten op langere termijn.
Er bestaat een sterke en dringende behoefte om middelenmisbruik bij leerlingen met specifieke noden preventief en vroegtijdig aan te pakken. Deze leerlingen vereisen een unieke aanpak. Deze aanpak moet aangepast worden aan de onderwijs- en leeruitdagingen waarmee zij geconfronteerd worden, zowel binnen de onderwijscontext als in het alledaagse leven.
Pilootproject vanuit De Sleutel
Het preventieteam van De Sleutel gaat deze hoogdringende uitdaging aan. Tijdens het schooljaar 2023-2024 zetten ze in de op de uitrol van een pilootproject binnen verschillende BuSO-scholen in Vlaanderen. Er wordt voornamelijk gefocust op de scholen die die binnen hun aanbod onderwijs inrichten voor leerlingen uit het Type basisaanbod (leerlingen met ernstige leerstoornissen of een licht verstandelijke beperking), Type 3 (leerlingen met gedrags- en emotionele stoornissen zonder matig tot ernstige verstandelijke beperking) en Type 9 (leerlingen met een autismespectrumstoornis met een gemiddelde tot bovengemiddelde cognitieve intelligentie).
Binnen dit pilootproject is het de bedoeling om het preventieprogramma ‘Take it Personal’ te adapteren aan de noden van deze leerlingen. Er wordt hierbij rekening gehouden met de toegankelijkheid van het materiaal en de uitvoerbaarheid van de implementatie in een BuSO-context. Vervolgens kan er gestreeft worden naar een systeem-brede implementatie en evaluatie van dit preventieprogramma binnen het buitengewoon onderwijs.
Dit pilootproject situeert zich bijgevolg op een essentieel spanningsveld wat betreft het implementeren van preventieprogramma’s in het buitengewoon onderwijs, nl. de wisselwerking tussen enerzijds een klemtoon op wetenschappelijk onderbouwde methodieken en het belang van ‘modelgetrouwheid’ aan het oorspronkelijke programma (NL), en anderzijds het zoeken naar de goede ‘fit’ gegeven de noodzakelijkheid van het aanbieden van zorgvuldig aangepaste, geïndividualiseerde interventies aan leerlingen met specifieke noden, aangepast aan bv. de dynamische sociaal- emotionele ontwikkelingsnoden van jongeren en de specifieke context waarin men tot leren komt in functie van het versterken van de responsiviteit van het programma.
Meer informatie: mail naar florien.meulewaeter@desleutel.be
Lees hier ook de meer uitgebreide wetenschappelijke versie van dit artikel.
BRONNEN
Meulewaeter, F. (2023). Preventievan middelenmisbruik bij jongeren uit het BuSO: een pilootproject. De Sleutel. Geraadpleegd op 9 november 2023, van https://desleutel.be/2023/08/30/preventie-van-middelenmisbruik-bij-jongeren-uit-het-buso-een-pilootproject/
Nora Cnockaert I Vzw Jo-In
