De ontwikkeling van een taalbeleid

Wormen, slakken, schapen en gazellen

Binnen organisaties heb je (glim)wormen, slakken, schapen en gazellen. (Glimwormen) maken gangen, bereiden het terrein voor voor anderen. Slakken gaan bovengronds vooruit maar vaak niet zo gecoördineerd: er is veel bedrijvigheid maar het gaat alle richtingen uit. Schapen gaan gecoördineerd vooruit in groep maar missen wat tempo. Gazellen zijn de koplopers die een duidelijke richting hebben en goed vooruit gaan. Ook op het niveau van organisaties als geheel kan je met deze metaforen aan de slag op het vlak van de ontwikkeling van beleid. Waar zit jijzelf en je organisatie bijvoorbeeld in deze metafoor op het vlak van taalbeleid? Je kan met een taalscan van In-Gent een eerste blik werpen op je huidige toestand en werkpunten: https://zelfscan.in-gent.be/

Het resultaat van deze scan zal je al op weg zetten om de juiste vragen te stellen met betrekking tot je taalbeleid. In welke fase zit je, waar moeten je nog op inzetten,…?

Van visie naar implementatie

Bij de ontwikkeling van een goed taalbeleid is een korte en krachtige visie wenselijk. Het belang van heldere taal mag hierin niet ontbreken. We hebben het hierbij dan niet over verkleuterde tarzantaal of luider gaan praten maar dat iedereen van je organisatie zich bewust is van het belang van correct en verstaanbaar taalgebruik. Zo hebben bijvoorbeeld dialect of typische lokale zegwijzen en uitdrukkingen hun charme maar kunnen ze voor veel verwarring zorgen bij wie de taal niet machtig is. Een cultuur sensitieve houding is eveneens onderdeel van een goed taalbeleid en hierover kan je heel wat bijleren via https://ziedet.be/login

Een goed taalbeleid omvat, naast visie (hoe kijken we naar het thema), ook strategie: hoe gaan we onze visie uitwerken? Een stuurgroep oprichten die de visie en strategie ontwikkelt en het thema trekt is hierin belangrijk. Beschikbare middelen zullen vervolgens efficiënt moeten ingezet worden en je zal gekozen ondersteunende instrumenten en materiaal moeten leren actief implementeren. Voor de implementatie is het belangrijk dat je goed communiceert welke instrumenten er zijn: maak medewerkers er vertrouwd mee en zet in op uitwisseling om te kunnen leren van elkaar.

Kom op tegen Kanker

Kom op tegen Kanker kreeg vanuit ziekenhuizen veel signalen van zorgverleners die geen goede zorg konden bieden door een taalbarrière. Inzet van tolken kost ook daar geld maar is soms wel nodig. Het is telkens een afweging die we moeten maken in functie van de hulpvraag. Dit geldt zowel voor de zorgsector als voor bijvoorbeeld jeugdhulp.

Op basis van de gesprekken die Kom op tegen Kanker met ziekenhuispersoneel had ontwikkelden zij een gids die organisaties op weg kan zetten om een goed taalbeleid te ontwikkelen. De gids baseert zich op een veelheid aan info die her en der  werd gesprokkeld en brengt dit op een overzichtelijke en bruikbare manier samen.  Deze gids kan je gratis raadplegen via deze link: https://www.zorgneticuro.be/sites/default/files/inline-files/Gids%20Taalstandsbeleid%202021%20defi.cleaned_0.pdf

Directie en tegenstemmen

Er zullen soms verschillen merkbaar zijn tussen teams in het belang dat ze aan het thema taalbeleid hechten. Om op het niveau van de organisatie aan de slag te kunnen gaan is het belangrijk de steun te hebben vanuit je directie. Indien je directie nog niet overtuigd is van het belang van dit thema kan je argumenten aanbrengen die het belang hiervan helpen doen inzien. Zowel op vlak van kwaliteit van de hulpverlening als met betrekking tot het slim inzetten van geld en middelen is een goed taalbeleid van belang. Efficiënt en gepast inzetten van tolken en andere ondersteunende tools  op het juiste moment kan onnodige terugkerende kosten en misverstanden in de hulpverlening beperken. Een goed taalbeleid bouwt ook mee aan het psychosociaal welbevinden van medewerkers en hulpvragers.

Om terug te keren naar de metafoor van dieren is het belangrijk dat de trekker van het thema als een glimworm op zoek gaat en licht geeft aan andere enthousiastelingen die samen met hem voor een bepaalde periode op de ontwikkeling van een taalbeleid willen inzetten. Het is hierbij belangrijk duidelijk te maken dat de nodige extra inzet voor de ontwikkeling van een taalbeleid tijdelijk is en samen een duidelijk en haalbaar plan op te maken hoe lang en met welke intensiteit jullie samen zullen werken aan de uitwerking van het taalbeleid. Ga ook op zoek naar de nodige diversiteit in de stuurgroep. De stuurgroep taalbeleid kan omwille van efficiënte ook een onderdeel zijn van bijvoorbeeld een stuurgroep diversiteit. Hou rekening met tegenstand in je proces en neem tegenstemmen ook mee in je beleid: vaak kan je uit tegenstemmen heel wat leren met betrekking tot de mogelijke hindernissen. Zo kan bijvoorbeeld uiteindelijk blijken dat ook niet elke aanpak voor elk team en elke doelgroep even goed werkt.

‍

Dit artikel kwam tot stand ism IN-Gent (Goedele Bergen & Désirée Derksen)

Waar kan ik terecht voor ondersteuning bij de ontwikkeling van een taalbeleid?
IN-Gent: voor organisaties op grondgebied Stad Gent, vormingsaanbod
Atlas: voor organisaties op grondgebied Stad Antwerpen
Huis van het Nederlands, Brussel voor organisaties op grondgebied Brussels Gewest
Vlaams Agentschap voor integratie en inburgering, voor organisaties binnen alle andere steden en provincies.

‍

‍