Op vrijdag 10 september heeft de Vlaamse Regering na raadpleging van het rapport van het expertenpanel, een aantal beslissingen genomen en vijf basisprincipes naar voor geschoven die het fundament vormen voor een toekomstige visie op interlandelijke adoptie: een toekomst voor interlandelijke adoptie, meerouderschap, partnerschappen met herkomstlanden versterken, bruggen slaan tussen pleegzorg en adoptie en inzetten op nazorg en begeleiding.
Graag zoom ik hierbij in op een aantal van deze belangrijke basisprincipes die kansen bieden om interlandelijke adoptie maatschappelijk een juistere plaats te geven.
Meerouderschap als basis voor een warme leefomgeving
Een eerste belangrijk element in een toekomstige visie inzake interlandelijke adoptie, is om dit een plaats te geven binnen het concept van meerouderschap. Via een onderbouwd concept van meerouderschap willen we tegemoet komen aan de kansen voor een groep kinderen en jongeren die meer dan één of twee opvoedende figuren in hun dagelijkse leven hebben. Ze hebben (of hadden) hun biologische moeder en/of vader, maar hebben daarnaast ook hun adoptieouder(s), pleegzorger(s) of plusouder(s). We weten dat kinderen heel goed omringd kunnen opgroeien in gezinsverbanden van een of meer volwassenen. De intenties van de volwassenen en de manier waarop ze de relaties binnen deze gezinnen vorm geven, zijn veel belangrijker dan de structuur of samenstelling van het gezinsverband. We willen interlandelijke adoptie binnen dit concept verder vorm geven, omdat we zo meer garanties kunnen inbouwen dat het kind en alle ouders maximaal erkend worden in hun identiteit en verlangens.
Via een onderbouwd concept van meerouderschap willen we tegemoet komen aan de kansen voor een groep kinderen en jongeren die meer dan één of twee opvoedende figuren in hun dagelijkse leven hebben.
Bruggen tussen pleegzorg en adoptie
Het is binnen dit concept van meerouderschap dat we ook bruggen willen slaan naar de pleegzorg. En natuurlijk erkennen ook wij dat er een fundamenteel verschil is tussen interlandelijke adoptie en pleegzorg. Naast de fundamentele verschillen, is er echter een veel fundamentelere gelijkenis : zowel kandidaat-adoptanten als pleegouders stellen zich open om mee een thuis te zijn voor kinderen van wie de biologische of eerste ouders onvoldoende de zorg en opvoeding op zich kunnen nemen. Het is vanuit deze gelijkenis dat we bruggen willen slaan naar pleegouderschap en ook ruimere vormen van ouderschap. De Vlaamse Regering heeft hier groen licht gegeven om te kijken hoe een geïntegreerd voorbereidingstraject tussen adoptie en pleegzorg vorm zou kunnen krijgen.
Bij het basisprincipe rond het partnerschap met de herkomstlanden, heeft de Vlaamse Regering bekrachtigd dat om de kansen voor kinderen te vergroten op een gepaste thuis en tegelijk ook het risico op mistoestanden nog sterker uit te sluiten, de samenwerking met de herkomstlanden wordt versterkt. Hiervoor vraagt de Vlaamse Regering om op kindniveau het systeem te sturen door de vraag van de herkomstlanden om binnen de gemaakte afspraken kinderen te plaatsen. Als we blijven uitgaan van het belang om een thuis voor kinderen te vinden, dan vertrekt interlandelijke adoptie ook maximaal bij het kind, binnen het principe van subsidiariteit dat we allemaal kennen. We zijn er allen van overtuigd dat eerst het welzijnssysteem in het herkomstland alle kansen moet krijgen om te zien of in het herkomstland zelf een thuis kan gevonden worden en pas daarna kan de stap naar interlandelijke adoptie gezet worden. Sommige landen werken al effectief op deze manier, andere landen weer niet. We zullen deze werkwijze in de toekomst verankeren.
De Vlaamse Regering wil ook effectief inzetten op nazorg en begeleiding en zal het bestaande nazorgbeleid versterken met specifieke aandacht voor kinderen met bijzondere ontwikkelingsnoden.
Beslissingskader op basis van het Kinderrechtenverdrag
Tijdens de debatten van de voorbije weken is er ook veel te doen geweest over een mogelijke adoptiepauze. Duidelijk is dat de idee van een adoptiepauze nooit de bedoeling heeft gehad van een adoptiestop, integendeel. Het was een poging om realistisch te kijken hoe we de belangrijke basisprincipes die naar voor geschoven worden, kunnen inbouwen in de processen inzake interlandelijke adoptie… De adoptiepauze is niet weerhouden door de Vlaamse Regering. We zullen wel met de nodige zorg voor iedereen, stap voor stap kijken hoe we de interlandelijke adoptie een toekomstgerichte plaats kunnen geven in onze samenleving. Prioritair is alvast de uitwerking van een beslissingskader om een bijkomende toetsing te doen van de herkomstlanden. We zullen hierbij expliciet aandacht hebben voor het Kinderrechtenverdrag, onder meer voor wat betreft het recht op afstammingsinformatie.
Voor mij als leidend ambtenaar vanuit Opgroeien is het in elk geval belangrijk dat we bij de verdere uitbouw van interlandelijke adoptie ten volle onze missie kunnen waarmaken: het recht op kansrijk opgroeien realiseren voor elk kind en elke jongere in Vlaanderen en Brussel. We zijn overtuigd dat op basis van de vijf basisprincipes die zijn afgesproken door de Vlaamse Regering, er hiertoe kansen liggen. Samen met geadopteerden, adoptieouders, adoptiediensten, het Steunpunt adoptie, VAG en alle anderen die betrokken zijn op dit thema wil ik verder bouwen aan een positief verhaal. Er zullen nog heel veel vragen onbeantwoord blijven de komende maanden en er zullen nog heel wat discussies moeten gevoerd worden. Vanuit Opgroeien en de Vlaamse Centrale Autoriteit, willen we in elk geval op een verbindende manier vorm geven aan de beslissingen van de Vlaamse Regering.
Meerouderschap komt ook aan bod op het Opgroeien congres dat start op 3 december.
Ontdek het volledige programma!
Katrien Verhegge is leidend ambtenaar van het agentschap Opgroeien
Katrien Verhegge I Opgroeien
