Tuba wordt Sonar: een nieuwe benadering van dagbegeleiding in de jeugdzorg

De voorbije jaren merkten we dat de module dagbegeleiding in groep, gericht op gezinnen met adolescenten, meer en meer onder druk kwam te staan.

Voor de meeste 13-14 jarigen leek de klassieke dagcentrumwerking nog steeds goed aan te sluiten bij hun noden en leefwereld. Een combinatie van naschoolse ondersteuning vanuit een groepsdynamisch aspect, gecombineerd met individuele en gezinsgerichte aanpak blijft voor deze leeftijdsgroep duidelijk een waardevol aanbod. Bij jongeren van 14 jaar merken we dat, ondanks de flexibele en creatieve aanpak, er steeds minder dagbegeleidingstrajecten worden gerealiseerd.

In lijn met de innovatieve traditie binnen de werking van de Tuba, die door de jaren heen verschillende vernieuwende elementen aan de formule voor adolescenten heeft toegevoegd, heeft deze vaststelling ons sterk gestimuleerd om de formule op te waarderen. Dit resulteerde uiteindelijk in een reconversiedossier in het kader van optimalisering van de hulpverlening, waarvoor Xplo vzw campus Roeselare in 2023 groen licht kreeg vanuit het Agentschap Opgroeien.

‍

Van dagbegeleiding naar mobiele trajectbegeleiding

Hoewel de naam van dagcentrum de Tuba uit het landschap verdwijnt, blijft de visie en missie bestaan, zij het in aangepaste vorm. We blijven namelijk overtuigd van de waarde en kracht van
(semi-)ambulant werken (waarin we ondertussen 35 jaar waardevolle ervaringen en expertise hebben opgebouwd), maar passen deze aan de huidige maatschappelijke context aan:  vertrekkend vanuit de noden van de individuele casus en met een sterke focus op de jongere. Daarnaast blijven waardevolle principes zoals lokale inbedding en nabijheid bij de jongeren en hun netwerk nog even actueel. Dit op een flexibele, trans­parante en laagdrempelige manier.

We bieden jeugdhulp aan jongeren tussen 14 en 25 jaar in de regio Midden en Zuid West-Vlaanderen, zowel aan zij die gekend zijn in of bekend zijn met de hulpverlening, als aan zij die tot op heden de stap naar hulpverlening (nog) niet hebben gezet. Jongeren kunnen zelf om hulp vragen, wij kunnen hen benaderen in hun dagelijkse omgeving, of ze kunnen aangemeld worden door derden zoals familie, vrienden of professionals.

‍

Nieuwe accenten

Een belangrijk streven in onze vernieuwde werking is dat we méér aanwezig willen zijn in de leefwereld van de jongere. We gaan zelf naar de jongere toe, eerder dan te verwachten dat zij naar ons toekomen. We werken daarom veelal vindplaatsgericht en/of komen bij de jongeren aan huis.

Met deze nieuwe werkwijze stappen we af van een klassiek groepsaanbod waarbij ons huis standaard wordt ingezet als onderdeel van een traject. Tegelijk behouden we de mogelijkheid om onze locatie in te zetten waar nodig. Dit kan als een brug tussen school en thuis, voor gesprekken, of voor thematisch projectwerk met jongeren, zowel individueel als met meerdere jongeren.

Het loslaten van het structurele aanwezigheidsrooster, zowel voor jongeren als voor begeleiders, biedt extra mogelijkheden om heel flexibel en ad hoc in te spelen op wat zich aandient. Van even uit het zicht laten verdwijnen tot een intensieve tweedaagse op korte termijn organiseren, het kan veel makkelijker dan dit vroeger het geval was in de klassieke dagcentrumformule.

De jongeren die we begeleiden wonen nog thuis. We verkennen wie deel uitmaakt van hun netwerk en welke verwachtingen er ten aanzien van hen leven. We gaan samen op zoek naar het delicate evenwicht tussen externe verwachtingen en de specifieke - soms normafwijkende - noden en behoeftes van de jongere.

Het begrip netwerk hanteren we trouwens erg ruim: vaak zijn verschillende aspecten van het leven van een jongere met elkaar verweven zoals, school, vrienden, familie en mentale gezondheid. Naast de directe omgeving van de jongere , richten we ons ook op netwerkfiguren die zowel sociaal en professioneel van betekenis zijn en een houvast kunnen bieden. Op die manier kunnen we jongeren beter ondersteunen en kunnen ze meer betekenisvolle relaties opbouwen.

Een derde accent in onze werking is proactieve hulpverlening. We spelen in op een mogelijke escalatie van signaalgedrag door vroegtijdig nabijheid te bieden.

We doen dit in samenwerking en afstemming met partners vanuit het jeugdwerk, straathoekwerk, onderwijs, en andere betrokken actoren. We participeren actief aan jeugd(welzijns) werkinitiatieven als dit bijdraagt aan de ontmoeting en relatieopbouw met jongeren, hoewel we zélf geen organisatoren van jeugdwerk zijn. Deze contacten kunnen volledig anoniem plaatsvinden, waarbij we vooral hulp­verlening laagdrempelig en transparant willen maken vanuit een geïnteresseerd-aanklampende beschikbaarheid. We gaan zo goed als mogelijk naast de jongere staan, nemen hen serieus en proberen hen te begrijpen, ook als we specifiek gedrag niet altijd kunnen goedkeuren. Uiteindelijk willen we jongeren bewust eigen keuzes laten maken en daar hun eigen regie over laten voeren.

‍

-------

Enkele quotes uit de cliëntenfeedback:

“Door de gesprekken blijf ik niet in m’n situatie hangen, maar zet ik stappen door de mogelijkheden samen te ontdekken. Zo kom ik dichter bij wat ik wil in m’n leven”  (jongere 16 jaar)

“Ik moet toegeven dat ik niet veel naar school ging omdat ik veel aan mijn de computer zat. Het was echt verslavend. Het was moeilijk mij te helpen, want ik vond dat ik geen hulp nodig had en wou enkel videogames spelen. Jij hebt mij geholpen om mijn computer te verlaten en na te denken over mijn toekomst.”  (jongere 16 jaar)

“Als ouders wisten we niet meer wat we nog konden doen. Thuis was er de laatste tijd vooral strijd en ruzie omdat onze dochter niet meer naar school wou. Als mama ben ik Sonar zeer dankbaar voor de tijd die ze nemen om mijn dochter te leren kennen en samen met haar én ons te zoeken naar wat wel nog mogelijk is’  (mama van dochter 15 jaar)